Our Gallery

Contact Info

Eγχειρίδιο Εφαρμογής – “Μέθοδοι και Σχεδιασμός Αποκατάστασης των Δασικών Οικοσυστημάτων και Τοπίου μετά από Φυσικές Καταστροφές ή άλλες Επεμβάσεις”

Το παρόν εγχειρίδιο εφαρμογής, έχει σαν στόχο να συμβάλλει στην αποτελεσματική αποκατάσταση των διαταραγμένων δασικών οικοσυστημάτων συγκεντρώνοντας και προσφέροντας με μεθοδικό τρόπο τις σημαντικότερες γνώσεις για τις μεθόδους, τον τρόπο σχεδιασμού της αποκατάστασης, καθώς και παραδείγματα καλών πρακτικών για την αποκατάσταση δασικών οικοσυστημάτων μετά από καταστροφές. Ειδικότερα, το εγχειρίδιο επικεντρώνεται σε δύο από τις σημαντικότερες διαταραχές στις οποίες υπόκεινται τα δασικά οικοσυστήματα στη χώρα μας που είναι οι δασικές πυρκαγιές και οι εξορυκτικές δραστηριότητες, όμως οι παρατιθέμενες αρχές και μέθοδοι έχουν σε μεγάλο βαθμό εφαρμογή και σε περιπτώσεις άλλων καταστροφών

Οι αναδασώσεις (ίδρυση τεχνητών συστάδων) κατέχουν σαν αντικείμενο μία πολύ αξιόλογη θέση στην παγκόσμια δασοπονία. Οι τεχνητές συστάδες σήμερα, αποτελούμενες από ένα ευρύ φάσμα δασοπονικών ειδών, παρέχουν στην παγκόσμια οικονομία βιομηχανικό ξύλο και καύσιμη ύλη (καυσόξυλα), τροφή στη μελισσοκομία.

Επιπλέον, οι αναδασώσεις προστατεύουν το έδαφος και το περιβάλλον από τις δυσμενείς επιδράσεις των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, βελτιώνουν αισθητά το τοπίο, έχουν μια εξισορροπητική επίδραση στην υδάτινη οικονομία και μας παρέχουν ψυχική ηρεμία και γαλήνη.

Στη χώρα μας η περίοδος των παραγωγικών αναδασώσεων άρχισε το 1950. Μέχρι το 1950 και συγκεκριμένα την περίοδο 1900-1930 γίνονταν μόνο από ιδιωτική πρωτοβουλία με κύριο σκοπό την βελτίωση της αισθητικής του τοπίου, ενώ την περίοδο 1930-1950 έγιναν οι πρώτες αναδασώσεις με την επάνδρωση με Δασολόγους της Δασικής Υπηρεσίας και φύτευση 250.000 περίπου στρεμμάτων με τη μέθοδο της φύτευσης σε λάκκους με σκοπό κυρίως προστατευτικό και αισθητικό.

Τεχνητή ίδρυση συστάδων

Η τεχνητή ίδρυση συστάδων παρουσιάζεται σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες το φυσικό δάσος έχει καταστραφεί ή η καταστροφή του έχει προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να μην είναι δυνατή η φυσική αναγέννηση.

Τεχνητή ίδρυση συστάδων έχουμε επίσης στην περίπτωση που σκοπεύουμε να αλλάξουμε το δασοπονικό είδος με την εισαγωγή νέων ειδών.

Η τεχνητή ίδρυση συστάδων διακρίνεται σε:
α) Δάσωση, όταν ιδρύεται για πρώτη φορά δάσος σε μη δασικό έδαφος.
Τέτοια εδάφη είναι:
i) Νεοδημιουργηθέντα εδάφη:προσχώσεις, κώνοι αποθέσεως χειμάρρων, θίνες, διαβρωσιγενείς επιφάνειες κλπ.
ii) Επιφάνειες που σήμερα δεν έχουν δάσος, όπως έλη και στέπες

β) Αναδάσωση, όταν επανιδρύεται δάσος σε πρώην δασικά εδάφη.
i) Πριν από πολλά χρόνια εκδασωθείσες επιφάνειες: σημερινοί βοσκότοποι, παλαιές εκτάσεις καμένων δασών
ii) Πρόσφατα εκδασωθείσες εκτάσεις

γ) Ενρητίνωση, όταν εισάγουμε τεχνητά είδη κωνοφόρων προς εμπλουτισμό υποβαθμισμένων δασών φυλλοβόλων ή αείφυλλων πλατύφυλλων όπως:
i) Ανασυγκρότηση θαμνωδών αείφυλλων ή φυλλοβόλων πλατύφυλλων
ii) Ανασυγκρότηση υποβαθμισμένων δασών δρυός ή οξυάς.

Οι προς αναδάσωση προσφερόμενες επιφάνειες προέρχονται ως επί το πλείστον από άλλοτε δασοσκεπείς περιοχές, των οποίων τα δάση καταστράφηκαν λόγω μακροχρόνιων ληστρικών υλοτομιών, εκχερσώσεων, υπερβοσκήσεως, πυρκαγιάς κλπ. Όλες οι παραπάνω υποβαθμισμένες σήμερα επιφάνειες καλύπτονται από βοσκότοπους, αραιούς θαμνώνες, φρύγανα ή εγκαταλειμμένους αγρούς.
Σκοπός των Αναδασώσεων
Η αναδάσωση αυτή καθ’ αυτή δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσο για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου σκοπού, ο οποίος μπορεί να είναι η παραγωγή ξύλου ή άλλων προϊόντων (οικονομικός σκοπός), η προστασία του εδάφους από τη διάβρωση και η ρύθμιση της ροής των ορεινών υδάτων (υδρονομικός σκοπός), η αναψυχή και η υγιεινή επίδραση του δάσους, η ρυθμιστική επίδραση στην οικολογική ισορροπία βεβαρημένων οικοσυστημάτων (βιομηχανικών και αστικών περιοχών) κλπ.
Βασικές Αρχές
Οι βασικές αρχές που πρέπει να τηρούνται κατά τη διάρκεια των αναδασώσεων είναι:
α) Μια επιτυχημένη αναδάσωση είναι δυνατή μόνο εκεί όπου ο σταθμός θα μπορούσε να αναδασωθεί και μόνος του φυσικά.
β) Η φυσική αναδάσωση αποτελεί το ιδεώδες αρχικό στάδιο της αναδάσωσης
γ) Η αναδάσωση πρέπει να ακολουθεί ή να εκμεταλλεύεται κατά το δυνατόν τη φυσική διαδοχή, να τη συντομεύει κατά το δυνατό και να την οδηγεί σε τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις δικές μας απαιτήσεις.
δ) Κατά τις αναδασώσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά το δυνατό αυτόχθονα είδη.
ε) Κατά τις αναδασώσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται προελεύσεις από όμοιους ή ανάλογους σταθμούς με εκείνους της υπό αναδάσωσης περιοχής.
στ) Κατά τις αναδασώσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι συνοικολογικές συνθήκες.
Εκλογή Δασοπονικών Ειδών
Η εκλογή των δασοπονικών ειδών τα οποία συνθέτουν τη μελλοντική συστάδα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δασοκομικά μέτρα που καθορίζουν τους παραπέρα χειρισμούς για πολλές δεκαετίες. Η επιτυχία ή αποτυχία τόσο των αναδασώσεων όσο και του επιδιωκόμενου δασοπονικού σκοπού εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την επιτυχημένη ή μη εκλογή του είδους ή ειδών που θα χρησιμοποιηθούν. Γι’ αυτό θα πρέπει να πληρούν τις εξής βασικές προϋποθέσεις:
α) Να είναι βιολογικά προσαρμοσμένα προς τις οικολογικές συνθήκες του σταθμού στον οποίο θα εισαχθούν.
β) Να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του τεθέντα δασοπονικού σκοπού.
γ) Η εγκατάστασή τους και ο παραπέρα χειρισμός τους να είναι εύκολος χωρίς ιδιαίτερα υψηλές δαπάνες.
Μέθοδοι Τεχνητής Ίδρυσης Συστάδων
Η τεχνητή ίδρυση των συστάδων μπορεί να γίνει ή με την απευθείας σπορά στην οριστική θέση με σπόρους από επιλεγέντα είδη και οικοτύπους ή με φύτευση φυταρίων ή δενδρυλλίων, παραχθέντα σε φυτώρια από σπόρους ή μοσχεύματα.
α) Προετοιμασία της προς αναδάσωση επιφάνειας.
Η προετοιμασία περιλαμβάνει:
• τη στερέωση του εδάφους,
• την απομάκρυνση ή καταστροφή του νεκρού εδαφοκαλύματος,
• την απομάκρυνση ή καταστροφή του τυχόν υφιστάμενου ζώντος ανταγωνιστικού εδαφοκαλύματος και
• την κατεργασία και προπαρασκευή του εδάφους.
Η απομάκρυνση της βλάστησης γίνεται με μηχανικά μέσα (εκθαμνωτήρες, βαριές ναυτικές αλυσίδες συρόμενες από δύο ελκυστήρες, δισκοπρίονες προσαρμοσμένες σε ελκυστήρες, προωθητήρες με ειδική κοπτική λεπίδα κα) για τη νεκρή και ζωντανή βλάστηση, ενώ με χημικά για την καταπολέμηση της ζωντανής βλάστησης.
Η κατεργασία του εδάφους γίνεται για τη βελτίωση των φυσικώς και εμμέσως των χημικών ιδιοτήτων αυτού με τη χαλάρωση και την ανάμιξή του.
β) Τεχνητή ίδρυση συστάδων με σπορά.
Αποτελεί την πιο φυσική μέθοδο. Ενδείκνυται σε μέτριους σταθμούς με μικρή χορτοβρίθεια εδάφους και στα είδη που καρποφορούν αφθόνως. Σημασία πρέπει να δοθεί στην εκλογή της εποχής σποράς και την εκλογή της μεθόδου σποράς.
γ) Τεχνητή ίδρυση συστάδων με φύτευση.
Αποτελεί τη συνηθέστερη μέθοδο τεχνητής ίδρυσης συστάδων. Χρησιμοποιείται για δυσμενή κλιματοεδαφικά περιβάλλοντα όπως και σε πολύ χορτομανή εδάφη.